B3 Vitamini, Etkileri, Özellikleri, Yararları, Zararları, Eksikliği

Niasin, Nikotinik Asit, Nikotinamin gibi isimleri de vardır. PP Vitamini de denilir. Eskiden sadece bu adlarla anılırken artık B-3 denilmektedir. Kimyasal olarak nikotin ile yakınlığı varsa da etkilerinin benzerliği yoktur…

Isıya ve ışığa karşı dayanıklıdır. Vitaminler içersinde en dayanıklısıdır denebilir. İnsan vücudu bunu triptofan isimli amino asitten üretebilir. Ayrıca karaciğerde az miktarda depolanabilir.

B-3 Vitaminin Etkileri

İnsan vücudunda 50 den fazla metabolik olayda rol alan NAD ve NADP kısaltılmış isimli koenzimin yapısına girer.

İnsan vücudu için hayati fonksiyonlarda rol alır, hücrelerin oksijeni kullanabilmeleri için gereklidir. Basit bir anlatımla protein, yağ ve karbonhidrat gibi besin öğelerinin vücutta kullanılmasını sağlar.
Glikoliz denilen karbonhidrat ve glikozdan enerji üretilmesinde anahtar görevi vardır.
Yağ asitlerinin sentezine etkilidir.
Deaminasyon (= proteinlerin yapı taşı amino asitlerin kullanılma aşamalarından azot ayrılma işlemi) olayını gerçekleştirir.

Beyin çalışması için temel maddedir.
Midede sindirimin temel taşları olan asitlerin üretimini sağlar.
Hormon üretimine katılır (östrojen, progesteron, testesteron gibi cinsiyet ve tiroid hormonları, kortizon, insulin gibi)
İlaç ve zararlı maddelerin etkisizleştirilmesini sağlar.
Deri ile dil ve sindirim sisteminin sağlığına destek verir.
Kan dolaşımına etkisi vardır.
Kan kolestrol seviyesini ayarlar (Nikotinik asit formu).
Beyin ve sinir sisteminin sağlıklı çalışmasına etkilidir.
Histamin deşarjına ve damarların genişlemesine yol açar. Bu etkinin oluşabilmesi için nikotinik asit formunun 50 mg. ve üzerinde ilaç olarak alınması gerekir. Diğer niasinamid ve nikotinamid isimli formları bu etkiyi yapmazlar.

B-3 Vitaminin Eksikliği

Yetersiz beslenme sonucu olabileceği gibi ana maddesi olan triptofanın metabolizmasının etkilendiği hastalıklardan (tümör, ilaç kullanımı, Hartnup hastalığı) dolayı da oluşabilir. Emilim sorunlarından dolayı olması nadirdir. Mısır gibi bazı besin maddelerinde bağlı durumda bulunur ve vücut bunu kullanmaz. Eksiklik belirtileri mısır ağırlıklı beslenen toplumlarda sık görülür.

Kolay yorulma, kolay sinirlenme,
İştahsızlık, hazımsızlık, bulantı, kusma ve ishal gibi sindirim sorunları,
Deride ışığa karşı hassasiyet, kaba, kalın ve sert cilt haline dönüşmesi,
Dilde yanma hissi, kızarma, diş eti hassasiyeti, ağız kokusu,
Önceleri huzursuzluk, uykusuzluk, baş ağrısı ile başlayan, ellerde titreme, artan endişe, korku, kaygı duyguları ile devam edip psikoz tablosuna kadar giden sinir sistemi şikayetleri ortaya çıkar.

Eğer eksikliği uzun sürerse ölümcül Pellegra hastalığı oluşur. (Deri belirtileri, ishal gibi sindirim problemleri ve unutkanlık – bunama gibi sinir sistemi belirtileri ile seyreder ve ölümle sonuçlanır. Bu nedenle 4 D Hastalığı denilmiştir. (Dermatit, Diare, Demans ve Death.)

Pellegra hastalığı bu vitaminin alımının eksikliği yanında tüberküloz tedavisinin temel ilaçlarından olan İNH ‘ın kullanımına bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Alkoliklerde, böbrek hastalığı nedeniyle diyetle beslenenlerde, karsinoid tümör varlığında, doğumsal bir hastalık olan Hartnup Hastalığında bu durum oluşabilir.

B-3 Vitaminin Fazlalığı

Alınan miktara göre değişebilir.
Deride yanma, kızarma, kaşıntı (100 mg. Üzeri)
Karaciğer hasarı (500 mg. Üzeri)
Gut, diabet, mide ülseri, karaciğer hastalığı gibi mevcut sorunları ağırlaştırabilir.

B-3 Vitaminin Tedavide Kullanımı

Uzun yıllardır bilinen etkisi ile değişik amaçlarla kullanılmaktadır.
Pellegra, Hartnup gibi hastalıkların tedavisinde
Yorgunluk, bitkinlik halleri ile hazımsızlık, ishal ve kabızlık gibi sindirim sorunlarında,
Yağ hücrelerinden kana serbest yağ asidi geçişini azaltmak için,
Atar damarların açılarak, dolaşımın düzenlenmesine yönelik olarak, (bacak krampları, kulak çınlaması, baş dönmesi, migren tipi baş ağrısı)
Kolesterol seviyesini ve tansiyonu düşürmek için,
Mideden asit salgılanmasının arttırılması amaçlandığında (=hipoasidite tedavisi),
Depresyon, şizofreni ile yaşlılık, alkol ve ilaç kullanımına bağlı, bazı ruhsal hastalıkların tedavisinde,
Osteoartrit gibi eklem hastalıklarında,
Hormon tedavilerine destek olarak kullanılır.

B-3 Vitamini Gereksinimi

Besinlerden alınan 60 mg. triptofandan 1 mg. B-3 Vitamini elde edilir.
Erişkinler aldıkları her 1000 kalori için en az 6.6 mg. da B-3 Vitamini almalıdırlar ve alınan miktar günde kadınlarda 13, erkeklerde 18 mg. altına indiğinde eksiklik belirtileri başlar. Fazla fizik egsersiz yapanlar, gebelik, emzirme, büyüme, hastalık, stres gibi durumlar gereksinmeyi arttırır. Rafine şeker, hazır yiyecekler tüketilirken yanında B-3 Vitamini de almalıdır. İlaç şeklinde günde 50-100 mg. doz yeterlidir.

Yaş mg / gün

0 – 1 6

1 – 3 9

4 – 6 11

7 – 9 14

10 – 12 16

Erişkinler 15 – 20

B-3 Vitaminin Doğal Kaynakları

Besinlerle alınan triptofandan vücut gerekli vitamini elde edebilir. Diğer formlarda ise yapısal olarak bağlı formda olmadıkları takdirde vitamini vücut doğrudan alabilir. Bira mayası, kuru fasülye ve bezelye, tahıl kepeği, avokado, hurma, incir, yer fıstığı B-3 Vitamini ve triptofan yönünden zengindir.

Kaynak 100 gr.da mg olarak

Bira mayası 30 – 50

Kepek 25

Yer fıstığı 15

Sakatat 10 – 20

Kırmızı et 3 – 6

Et, balık 2 – 6

Buğday 4 – 5

Baklagiller 1 – 3

Un 0.7

Yumurta, süt çok az