Yaygın Polimerlerin Kullanım Alanları Nerelerdir?

Hayatı kolaylaştıran birçok ürünün polimerden oluştuğu bilinmektedir. Doğal polimerler çok eski çağlardan beri insan hayatında önemli bir yer tutar. İpek Yolu’na adını veren bir böceğin ürettiği ipek de bu polimerlerden biridir (Görsel 4.1.10).

Uzun yıllar farkında olmadan polimerleri kullanan insanoğlu, polimerlerin yapısını ve özelliklerini keşfettikten sonra üstün özelliklere sahip olan farklı polimerler üretmeyi başarmıştır. Polimerler; araba lastiği (Görsel 4.1.11), giyim malzemeleri, kontakt lens (Görsel 4.1.12), teflon, plastikler ve evlerde kullanılan yapı malzemeleri gibi farklı yapı ve özelliklerde olabilir. Polimer kelimesinde geçen “poli-’’ çok, ”mer-’’ birim (parça) anlamına gelir. Polimerse çok birim (çok parça) anlamındadır.

Monomer kelimesindeki “mono-’’ ise bir demektir. Monomer kelimesi de bir birim anlamına gelir. İki monomerin bir araya gelmesiyle dimer (iki birim), üç monomerin bir araya gelmesiyle trimer (üç birim), dört monomerin bir araya gelmesiyle tetramer (dört birim) oluşur. Bu olay art arda devam ederse çok sayıda molekülden oluşan polimerler oluşur.

Kısacası polimerler, monomerlerin art arda tepkimeye girmesi sonucunda oluşan çok büyük moleküllerdir. Başka bir ifadeyle sayılamayacak kadar çok atom ve molekül içeren çok büyük moleküllere polimer denir. Polimerler doğal süreçlerle (kauçuk) oluşabileceği gibi laboratuvarda sentetik (PVC, teflon vb.) olarak da üretilebilirler.

Polimerler farklı polimerleşme tepkimeleri ile oluşur. Aynı monomerlerin art arda bağlanmasıyla (Görsel 4.1.13) (A: monomer) -A-AA- A- şeklinde ya da iki farklı monomerin (A: monomer, B: monomer) -A-B-A-B-A-B- şeklinde bağlanmasıyla oluşabilir (Görsel 4.1.14).

Günlük yaşantıda yaygın olarak kullanılan polimerlere kauçuk, polietilen (PE), polietilen teraftalat (PET), kevlar, polivinil klorür (PVC), politetraflor eten (TEFLON) ve polistiren (PS) örnek olarak verilebilir.

Kauçuk

Kauçuk ağacı tropikal bir ağaç türüdür. Kauçuk ağacının kabuğuna çizikler atıldığında lateks olarak bilinen süt beyazı bir sıvı elde edilir. Elde edilen sıvı doğal kauçuğun başlıca kaynağı olan bir polimerdir. Sentetik kauçuk; petrol, kömür veya diğer hidrokarbonların çeşitli işlemlerden geçirilmesiyle elde edilir. Kauçuk; ayakkabı, paspas, döşeme malzemeleri, sağlık malzemeleri, oyuncak toplar, temizlik ve ameliyat eldivenleri, ambalaj malzemesi, poşet yapımında, telefon kablolarının yalıtımında kullanılır.

Polietilen (PE)

Polietilen, etilen monomerinin polimerleşmesi sonucu elde edilen sentetik bir polimerdir. Üretim şartlarına göre farklı özellikte polietilen elde edilebilir. Polietilen; naylon poşetler, oyuncaklar, ayakkabı tabanları, film, dondurulmuş yiyecek paketleri, kablo kılıfları, boru, çöp sepeti, bazı giysiler ve çanta gibi çeşitli malzemelerin üretiminde kullanılır.

Kevlar

Kevlar, amin ve asit klorürlerin tepkimesi sonucu elde edilen sentetik bir polimerdir. Kevlar; kurşun geçirmez ve yüksek sıcaklığa dayanıklı giysi yapımında, zırhlı araç gövdesi, uçak kanadı, gemi halatı, paraşüt ve dağcılık ipleri, fren balatası vb. gereçlerin yapımında kullanılır.

Polietilen Teraftalat (PET)

Polietilen teraftalat (PET), etilen glikol ve teraftalik asidin polimerleşmesi sonucu oluşur. Polietilen teraftalat; içecek şişesi, kavanoz, film, ambalaj yapımında kullanılır. Pet şişe ismi bu malzemenin kısaltmasından gelmektedir.

Politetraflor Eten (Teflon)

Politetraflor eten, tetraflor eten monomerinin polimerleşmesi sonucu elde edilir. Politetraflor eten yapışmaz tava ve tencere yapımında, uçak ve otomobil endüstrisinde, araçlarda bilye yataklarının (rulman) iç yüzeylerinde kullanılır.

Polistiren (PS)

Polistiren, fenil eten (stiren) monomerinin polimerleşme tepkimesi sonucunda oluşur. Polistiren; tek kullanımlık tabak, çatal, kaşık, bıçak gibi araç gereçlerin yapımında kullanılır. Ayrıca yumurta ve meyve ambalajları, plastik köpükler, bitki saksıları, çatı kaplama malzemeleri de polistirenden üretilir.

Polivinil Klorür (PVC)

Polivinil klorür, vinil klorür monomerinin polimerleşmesi sonucu elde edilir. Polivinil klorür elektrik kablolarının yalıtımında, kapı, pencere, çatı ve yer kaplaması,