Kütlenin Korunumu Kanunu Nedir?
Elementler kimyasal olaylar neticesinde yeni bir madde oluşturur. Yeni maddenin özellikleri kendini oluşturan elementlerin özelliklerinden farklıdır. En az iki farklı element atomunun kimyasal tepkime yoluyla belirli oranda birleşerek oluşturduğu yeni saf maddeye bileşik denir.
Bileşiklerin elementlerinden oluşması bir kimyasal tepkime ile gerçekleşir. Kimyasal tepkimelerde tepkimeye giren maddelerin kütleleri ile ürünlerin kütleleri arasında ne tür bir ilişki vardır? Toplam kütlede bir artma ya da azalma var mıdır?
Antoine Laurent de Lavoisier’nin çalışmalarının modern kimyanın gelişmesinde önemli bir yeri vardır. Lavoisier, 1789 yılında metal oksitlerinin, metallerin oksijenle yaptığı bileşikler olduğunu kanıtlamıştır. Yanma ve oksitlenme olaylarını doğru açıklayarak kimyada devrim yapan bir buluşun öncüsü olmuştur. Lavoisier maddeye gerçek anlamını vererek elementin nicel tanımını yapmıştır. Kapalı kaplarda yaptığı deneylerde kimyasal tepkimeler sırasında kütlenin değişmediğini saptayarak Kütlenin Korunumu Kanunu’nu ileri sürmüştür.
Lavoisier 1774 yılında yaptığı deneyde içinde bir miktar kalay (Sn) örneği ve hava bulunan bir cam balonun ağzını kapatmış ve bunu tartmıştır. Sonra bu cam balonu ısıtmış ve kalayın cam balon içinde beyaz bir toz hâlinde kalay (II) oksit (SnO) bileşiğini oluşturduğunu gözlemlemiştir. Bu işlem sonrasında cam balonu tekrar tartarak tartım sonuçlarını deney öncesindeki sonuçlarla karşılaştırmıştır. Deney sırasında kütlenin değişmediğini belirlemiştir. Aynı deneyi tekrarladığında her seferinde kalay (II) oksit kütlesinin, kalay örneğinin kütlesi ile kullandığı havanın bir miktarının kütlesinin toplamına eşit olduğunu ölçmüştür.
Lavoisier yaptığı deneyler sonrasında “Tepkimede oluşan ürünlerin kütleleri toplamı, tepkimeye giren maddelerin kütleleri toplamına eşittir.” diyerek Kütlenin Korunumu Kanunu’nu ifade etmiştir.
Bir kimyasal tepkimeye giren maddelerin kütleleri toplamı, oluşan ürünlerin kütleleri toplamına eşittir. Diğer bir deyişle kimyasal tepkimelerde kütle kazancı ya da kaybı olmaz. Kütlenin Korunumu Kanunu kimyanın temel kanunlarından biridir. Sanayide, elde edilecek ürün miktarına göre kullanılacak ham madde miktarının ve işlem sonunda verimin hesaplanmasında bu kanundan yararlanılmaktadır.
Kütlenin Korunumu Kanunu genel olarak aşağıdaki gibi gösterilebilir.
Aşağıda Kütlenin Korunumu Yasası’nın uygulanmasına ait bir örnek verilmiştir. Bu örneği inceleyiniz.
Kimyanın temel kanunları, bilim insanlarının sabırla yaptıkları deneylerle ulaştıkları verileri sebep-sonuç ilişkisi kurarak değerlendirmeleri ve edindikleri bilgileri kaydedip paylaşmaları sonucunda ileri sürülmüştür. Bilimde edinilen bilgilerin ışığında yapılan çalışmalar sonucu kanunlar ileri sürülür. Tüm bunlar fedakârca yapılan çalışmalar ve iş birliği ile edinilen bilgilerin güvenilirliğinin sorgulanması, açık ve anlaşılır bir şekilde paylaşılmasıyla sağlanır.
